Насловна

На 14.06.2023 година во „Клубот на Пратениците“ пред претставниците на надлежните министерства, домашните институции и органи како и странските дипломатски претставништва и меѓународни партнери вклучително и претставници на приватниот и НПО секторот беше презентиран извештајот за Република Северна Македонија кој беше усвоен на 65-тата пленарна седница на Комитетот MONEYVAL во мај месец оваа година и кој преставуваше завршен чин и резултат на двогодишниот процес на оценување на државата од страна на истиот. Генерално, слободното функционирање на финансиските системи е главната придобивки за граѓаните од неодамна усвоениот и позитивен извештај кој има за цел да ја оцени техничката усогласеност на целокуопното национално законодавство со меѓунардоните стандарди за спречување перење пари како и да го процени степенот на ефективност и механизмите за ефективна борба против перењето пари, финансирањето на тероризмот и ширењето на оружје за масовно уништување.

Владата на Република Северна Македонија на седница одржана на 13-ти Септември ја усвои Одлука за воведување на финансиски мерки против тероризам и ширење (распространување) на оружје за масовно уништување и нивно финансирање кон 15 македонски државјани за кои постојат основани сомевања дека се односно биле вклучени во активности на тероризам и негово финансирање односно преку учество во странска војска, полиција, паравоени и параполициски единици.

Согласно член 19 став (10) од Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам Службен Весник на Република Северна Македонија број 151 од 04.07.2022, Управата за финансиско разузнавање подготви Упатство за начинот на идентификување на вистинскиот сопственик на фондациите  кое има  цел да им помогне на фондациите и субјектите да го разберат концептот на вистински сопственик кај фондациите и на тој начин содветно да ги применуваат мерките за анализата на клиентите.Ова упатство претставува составен дел на Упатството за начинот на идентификување на вистинскиот сопственик од Октомври, 2018 година.

Во Службен Весник на Република Северна Македонија број 151 од 4.7.2022 година  објавен e Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам којшто Собранието го усвои на 71-вата седница одржана на 27 јуни 2022 година. Законот стапува на сила осмиот ден од денот на објавувањето односно со почеток од 12.07.2022 година. 

Согласно одредбите од Законот за сперчување перење пари и финансирање на тероризам, на иницијатива на Управата за финансиско разузнавање се изврши ажурирање и дополнување на листата на индикатори за препознавање на соимнителни трансакции. Направените измени и дополнувања произлегуваат од Извешјтајот за спроведена проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам, Извештајот за ризиците од финансирање на терроизам за НПО секторот и дадените препораки во извештаите на ФАТФ.

Во изминатиот период, Управата за финансиско разузнавање (Управата) ја надгради својата веб страна, и ја стави во продукција новата „Рестриктивна веб платформа“ која е наменета за субјектите од членот 5 од ЗСППФТ при применувањето на мерките и дејствијата за спречување перење пари и финансирање на тероризам, како и при постапувањето согласно одредбите од Законот за рестриктивни мерки (Сл.весник на РМ бр.190/2017).  Истата е достапна и наменета исклучиво за субјектите од членот 5 од ЗСППФТ, додека пак неопходна е претходна регистрација за пристап до целокупните содржини.

Во рамките на Проектот на УСАИД за граѓанско учество, Здружението на граѓани Конект во соработка со Европскиот центар за непрофитно право и Управата за финансиско разузнавање изготвија „Прирачник за спречување на изложеноста на непрофитниот сектор на перење пари и финансирање тероризам“.

Република Северна Македонија за прв пат ќе ги регулира активностите поврзани со виртуелните односно крипто -средства, а во јавноста познати како „критповалути“ што се предвидува со Предлог-Законот за спречување перење пари и финансирање тероризам, подготвен од Министерството за финансии во соработка со Управата за финансиско разузнавање, кој беше усвоен на седница на Владата од 01.02.2022 година.

Со донесување на законот започнува процесот на регулација на крипто-сферата, вклучувајќи го аспектот на ризиците од перење пари и финансирање на тероризам како едни од значајните ризици поврзани со виртуелните односно крипто-средствата имајќи ги предвид нивните псевдо-анонимни односно целосно анонимни карактеристики со кои  се овозможува одреден степен на анонимност на учесниците во трансакциите. Законското решение ги дефинираат поимите како „виртуелни средства“ кои се подведуваат под дефиницијата на „имот“, „даватели на услуги поврзани со виртуелни средства“, „паричници за виртуелни средства“, „криптомати“ и останати сродни термини од крипто-сферата. Со законот се утврдуваат  обврски за давателите на услуги поврзани со виртуелни средства  за спречување перење пари и финансирање на тероризам,  механизми за контрола при потенцијални злоупотреби со виртуелни односно крипто- средства, а ќе биде дозволено тргување виртуелни средства со готовина во износ до 500 евра во денарска портивредност согласно со стратегиите за намалување на сивата економија.  Дополнително, со предог законот се забранува давателите на услуги да тргуват со целосно анонимни виртуелни средства познати како приватни виртуелни средсва (анг.privacy coins) како и да користат софтверски алатки за анонимизација и мешање на трансакциите со виртуелни средства.

Владата на својата 83-та седница одржана на 29.06.2021 година го разгледа и усвои „Извештајот за спроведената проценка на ризик од финансирање на тероризам за непрофитните организации“.

Релевантните меѓународни институции, вбројувајќи го и ФАТФ во лидерска позиција во борбата против перењето пари и финансирањето на тероризам, покрај тоа што утврдуваат меѓународни стандарди за спречување финансирање на тероризам, исто така, идентификуваат и типологии на финасирање на тероризам според кои терористите и терористичките организации ги искористуваат НПО на повеќе начини: за собирање, трансфер и употреба на собрани средства (познато како циклус на финансирање); обезбедување логистичка поддршка; поттикнување регрутирање терористи; создавање лажни добротворни организации или злоупотреба на прибираните средства за овие цели и друг вид поддршка.

Врз основа на член 20 -г став (1) од Законот за вработените во јавниот сектор (Службен весник на Република Македонија ”бр.34 / 2014 , 27/14 , 199/14 , 27/16 , 98/18 , и ” Службен весник на Република Северна Македонија ” бр.143 / 19 , 275/19 и 14/20 ), член 22 став ( 1 ) алинеја 1 од Законот за работните односи (Службен весник на Република Македонија ” бр.62/2005,106/2009,161/2008,114/2009, 50/2010,52/2010,124/2010, 47/2011,11/2012, 39/2012,13/2013, 25/2013,170/2013,187/2013,113/2014,20/2015, 33/2015,72/2015,129/2015,27/2016,134/16,120/18, и “ Службен весник на Република Северна Македонија ” бр . 110/19 и 267/20), член 74 и 75 од Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам ( Службен весник на Република Македонија  бр. 120/18 ,Службен весник на Република Северна Македонија ” бр.275/19 и 317/20 ), Министерството за финансии – Управата за финансиско разузнавање објавува ЈАВЕН ОГЛАС за вработување на 3 (три) лица во Министерството за финансии – Управа за финансиско разузнавање на неопределено време.

Се известуваат засегнатите страни дека Нацрт- законот за спречување на перење пари и финансирање на тероризам се става на јавен увид, и истиот е објавен на ЕНЕР.

Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам (Службен весник на РМ бр.120/2018, 275/2019 и 317/2020) ги регулира мерките и дејствијата кои субјектите и надлежните органи и тела ги преземаат за целите на спречување на перење пари и финансирање на тероризам, како и работењето и надлежностите на Управата за финансиско разузнавање. Европксата Унија направи измени во легислативата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам и усвои нова т.н 5-та Директива на Европскиот парламент и Совет за спречување на користење на финансискиот систем за целите на перење пари и финансирање на тероризам број 2018/843 од 2018 година со која се дополнува 4-тата директива од 2015 година.  Дополнително, ФАТФ (Меѓународна оперативна група за финансиска акција) направи ревидирање на препораките во текот на 2019 година, особено во делот на виртуелните средства како и во делот на спречувањето на финансирање на пролиферацијата (ширење на оружје за масовно уништување).

Целта на воведувањето на регистарот е зголемување на транспарентноста во сопственичката структура на правните лица во земјата и како и исполнување на меѓународните стандарди на ФАТФ (Оперативна група за финансиски акции) и обврските кои произлегуваат од Директивата на Европскиот парламент и Совет број 2018/843 за превенција и употреба на финансискиот систем на Унијата за целите на перење пари и финансирање на тероризам од 30 мај 2018 година.

Од денес (08.01.2021 година) влегува во сила „Законот за изменување и дополнување на Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам“ (Службен весник на Република Северна Македонија број 317/2020 од 31.12.2020 година).

Со Законот се врши усогласување со Законот за прекршоци (Службен весник на Република Северна Македонија број 96/19), Законот за централен регистар на население (Службен весник на Република Северна Македонија број 98/19), Законот за електронско управување и електронски услуги (Службен весник на Република Северна Македонија број 98/19) и со Законот за електронски документи, електронска идентификација и доверливи услуги (Службен весник на Република Северна Македонија број 101/19 и 275/2019).

Управата за финансиско разузнавање, од денес во функција ја става својата нова веб страна.

На овој начин се обидуваме да го подобриме пристапот на субјектите кои имаат обврска задолжително да го применуваат Законот за спречување перење пари и финансирање тероризам како и Законот за рестриктивни мерки до сите релевантни информации поврзани со работата и се она што значи доследна примена националната легислатива. Само на тој начин можеме заеднички да ги продолжиме заложбите и напорите за ефикасна борба против перењето пари и финансирањето на тероризам како глобален феномен кој негативно се одразува на целокупниот економски систем.

Европската Унија работи на подобрување на меѓународното даночно управување. Имајќи ја предвид глобалната природа и нелојалната даночна конкуренција, ова би значело и решавање на надворешни предизвици за во поглед на даноците со кои се соочуваат земјите во ЕУ.

Согласно меѓународните стандарди и најдобрите меѓународни практики, Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам ја дефинира обврската за спроведување НРА заради идентификување, проценување, разбирање и намалување на ризикот поврзан со перење пари и финансирање на тероризам, како и обврската за нејзино ажурирање најмалку на секои четири години. Овие обврски ја наметнуваат потребата за подготвување на Извештај за НРА, кој се користи за подобрување на националната регулатива, идентификување на недостатоците на системот за спречување на перење пари и финансирање на тероризам, идентификување на сектори или активности со помал или поголем ризик, дефинирање на приоритети и алокација на ресурси, како и помош на субјектите при спроведување на нивната интерна проценка на ризик. Советодавното тело е надлежено за координирање на активностите за спроведување на НРА и изготвување извештај.

Заради ефикасна имплементација на Националната стратегија за борба против тероризам како и Националната стратегија за борба против перење пари и финансирање на тероризам, Управата за финансиско разузнавање во Соработка со Национален координатор за спречување на насилен екстремизам и борба против тероризам во соработка изготви прирачник за изложеност на непрофитниот сектор од финансирање на тероризам.

Рестриктивните мерки (санкциите) се суштинска алатка во заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, преку која ЕУ може да интервенира кога е потребно за да спречи конфликт или да одговори на новонастанатите кризни жаришта. Тие се наменети да донесат промена во политиката или активноста со насочување кон земјите што не се членки на ЕУ, како и субјекти и поединци, одговорни за т.н нарушеното малигно однесување.

Владата на Република Северна Македонија на својата 135-тата седница ја усвои Предлог – Одлуката за формирање на советот за борба против перење пари и финансирање на тероризам. Со донесувањето на оваа одлука, во иднина член на советот за борба против перење пари и финансирање на тероризам по функција ќе биде вицегувернерот од Народната банка кој пак за разлика од досега ќе го замени гувернерот на Народната банка.

Управата за финансиско разузнавање донесе „Упатство за вршење на проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам“ кое има за цел да им помогне на субјектите во процесот  во изготвување на интерната проценка на ризикот од ПП/ФТ, односно соодветно да ги идентификуваат, проценат, разберат и намалат ризиците од ПП/ФТ во работењето со своите клиенти.

Управата за финансиско разузнавање согласно своите надлежности усвои и објавува листа на индикатори за препознавање на сомнителни трансакции. Од голема важност за целиот систем за превенција од перење пари и финансирање на тероризам е да има индикатори за утврдување сомневање за перење пари и за финансирање тероризам, што треба да обезбеди поефективна работа на Управата за Финансиско разузнавање и подобар квалитет на извештаите што се поднесени од сите субјекти.

The Wolfsberg Group“ објави  „Упатство за скрининг на имплементацијата на санкционите листи“ кое има за цел да им помогне на финансиските институции во градење на сеопфатен  ефективен и ефикасен систем за контрола и усогласување со прописите, а кој се однесуваат на примна на мерките и дејствијата кон физички и правни лица под меѓународни рестриктивни мерки.

Управата за финансиско разузнавање согласно своите надлежности усвои и објавува листа на индикатори за препознавање на сомнителни трансакции. Од голема важност за целиот систем за превенција од перење пари и финансирање на тероризам е да има индикатори за утврдување сомневање за перење пари и за финансирање тероризам, што треба да обезбеди поефективна работа на Управата за Финансиско Разузнавање и подобар квалитет на извештаите што се поднесени од сите субјекти.

Ве известуваме дека во тек е подготовка на измени и дополнувања на Законот за спречување перење пари и финасирање тероризам (Службен весник на РМ бр.120/2018). Во рамки на измените, се предвидува и измена на членот 57 став (7) од Законот, со кој е определено дека овластеното лице, неговиот заменик и вработените во одделот за спречување перење пари и финансирање тероризам треба задолжително да поседуваат безбедносен сертификат со степен „доверливо“.

Воедно, по одржаната координација со Дирекцијата за безбедност на класифицирани информации, Дирекцијата нема да постапува по барањата за издавање на безбедносни сертификати кои се доставуваат од страна на субјектите и истите ќе бидат ставени во мирување до донесувањето на измените и дополнувањата на Законот за спречување перење пари и финасирање тероризам (Службен весник на РМ бр.120/2018).

Управата за Финансиско разузнавање изготви „Упатство за начинот на идентификување на вистинскиот сопственик“ . Истот е изготвено согласно член 18 став (8) од Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам (ЗСППФТ) со цел да им помогне на субјектите да го разберат концептот на вистински сопственик и со тоа да ги почитуваат обврските кои произлегуваат од Законот.

Ова Упатство има за цел да им помогне на субјектите кои имаат обврска да ги применуваат мерките и дејствијата за спречување перење пари и финансирање на тероризам. Упатството има за цел да помобне истите соодветно  да го проценат, разберат и намалат ризикот од перењето пари, а поврзано со работењето со одредена категорија на клиенти. Носителите на јавни функции се лица на кои им е или им била доверена определена јавна функција, а поради нивната положба и влијание утврдено е дека носителите на јавни функции се наоѓаат во позиција во која може потенцијално да бидат злоупотребени за целите на перење пари (ПП).

Упатство е изготвено согласно член 18 став (8) од Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам (ЗСППФТ) со цел да им помогне на субјектите да го разберат концептот на вистински сопственик и со тоа да ги почитуваат обврските кои произлегуваат од Законот .  Важно е субјектите да го знаат идентитетот на своите клиенти и на сите лица кои  ги контролираат или влијаат на нивниот клиентски однос, што би овозможило создавање на ефикасен систем на превентивни мерки за спречување на перење пари и финансирање на тероризам Утврдувањето на идентитетот на вистинските сопственици не е секогаш едноставно, особено во случај на прекугранична (странска) или индиректна сопственост, како и други облици на контрола и влијание.

Владата на Република Северна Македонија на седницата одржана на 18.9.2018 година ја усвои предлог одлуката за формирање на координативно тело за координација и следење на спроведувањето на рестриктивните мерки врз основа на член 20 став 1 од Законот за рестриктивни мерки (Службен весник на Република Македонија број 190/17).

На 3 април 2018 година во Службен весник на Републиак Северна Македонија е објавен Правилник за формата и содржината на евиденцијата за спроведени финансиски мерки вклучително и финансиски мерки против тероризам и пролиферација.

На 3 април 2018 година во Службен весник на Република Северна Македонија е објавен Правилникот за формата, содржината и начинот на водење на листата на определени лица кон кои се воведени финансиски мерки против тероризам и ширење (распространување) на оружје за масовно уништување и нивно финансирање.

На 1 јануари 2018 година ќе започне со примена новиот Закон за рестриктивните мерки кој беше донесен кон крајот на 2017 година.  Законот  го  уредува  воведувањето,  примената  и престанокот  на  важење  на  рестриктивните  мерки,  надлежноста  на  одделни органи  на  државната  управа,  координацијата  и  следењето  на  спроведувањето на  рестриктивните  мерки,  евиденцијата  на  воведените  и  спроведени рестриктивни мерки во Република Северна Македонија.  Со донесувањето на овој Закон  се  инкорпорираа  најважните  препораки  на MONEYVAL  кои  имаа  за  цел  подобрување  на  правната  рамка,  попрецизно уредување  на  условите  и  постапката  за  усвојување,  измената  и  прекинот  на важењето на рестриктивните мерки.

Перењето пари е повеќе етапен процес на конверзија на приходите од нелегални активности во фондови кои потекнуваат од привидно законски извори, без притоа да се открие нивниот вистински извор, природа или сопственост. Финансирањето на тероризмот претставува процес на обезбедување или собирање на средства или фондови на било кој начин, директно или индиректно, незаконски и свесно со намера да бидат употребени или искористени за извршување на кривични дела на тероризмот.

Република Северна Македонија го постави и го гради системот за спречување на перење пари и финансирање на тероризам во согласност со меѓународните стандарди и најдобрите меѓународни практики.

Меѓународните стандарди наметнаа обврска политиките и институционалната реакција за спречување на перење пари и финансирање на тероризам да се постават во зависност од заканите и проценетиот ризик. Градењето систем за спречување на перење пари и финансирање на тероризам адекватен на проценетот ризик е условен од претходно спроведена проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам.

Управата за јавни приходи изготви и објави Упатство за спречување на перење пари и финансирање на тероризам за казината.

Со ова Упатство се утврдува постапката за превентивно делување за спречување на перење на пари и финансирање на тероризам кај приредувачите на игри на среќа / казината, улогата на приредувачите на игри на среќа (казината) во раното препознавање и пријавување на сомнителните активности / транскации.